Ortodonta pracuje nad leczeniem wad żuchwy oraz niewłaściwości i krzywizn zębowych. Co dobrze zapamiętać? Wada zgryzu opiera się na nieodpowiednim ulokowaniu zębów lub szczęki, co zatem przysparza niebagatelnych problemów z wymową, zaburzenia symetrii twarzy – oddziałując niekorzystnie na sposób postrzegania siebie i będąc powodem niskiej samooceny w późniejszym wieku. Przebieg poprawy wady zgryzu jest długotrwały i zajmuje średnio około 2 lat.
Przyczyny powstawania wad szczęki
Wady zgryzu grupuje się na wrodzone i nabyte. Do zniekształcenia żuchwy może dojść już we wczesnym rozwoju dziecka, jeszcze w trakcie ciąży, jednak zwykle są to złe przyzwyczajenia dzieci. Ciągłe ssanie kciuka czy źle wyprofilowanego smoczka, gryzienie przedmiotów (na przykład twardych zabawek), zgrzytanie zębami, czy oddychanie przez usta powoduje deformacji szczęki. Także niewłaściwe ułożenie dziecka podczas karmienia piersią, może wywoływać problemy. Na pierwszą wizytę kontrolną najlepiej zapisać dziecko w wieku około 7 lat. Dzięki temu ortodonta w porę wykryje możliwe nieprawidłowości i zadba o właściwy rozwój dziecka.
Dlaczego wizyta u ortodonty jest przydatna?
Nieleczenie lub ignorowanie wady prowadzi do jej pogłębienia, a to z kolei pomnaża ryzyko seplenienia i krzywizny zębów oraz może sprawiać utrudnienie w spożywaniu pokarmów, a także oddychaniu. Wadliwy układ szczęki wywołuje bóle zębów, ich ruszanie się lub przedwczesne ścieranie. Sprzyja to także odkładaniu się kamienia nazębnego i może prowadzić do rozwoju chorób dziąseł, próchnicy, czy paradontozy.
Rodzaje wad zgryzu
Tyłozgryz – najczęściej występująca wada zgryzu. Dolne zęby są cofnięte względem górnych, przy czym zęby przednie nie stykają się wzajemnie. Zdarza się, że górne siekacze pochylają się w stronę górnej wargi, a twarz zniekształca się poprzez cofnięcie żuchwy.
Przodozgryz – w tym przypadku to górne zęby chowają się za dolnymi. Powstaje widoczne wysunięcie brody na przód.
Zgryz krzyżowy – zarówno zęby dolne jaki i górne, zachodzą na siebie nieregularnie na niektórych odcinkach lub w całym łuku zębowym.
Zgryz głęboki – górne zęby zachodzą i przykrywają 2/3 wysokości zębów dolnych. Powoduje to utratę symetrii twarzy ze względu na zmniejszenie dolnego odcinka. Tak rozstawione zęby zbytnio się ścierają, co prowadzi do chorób dziąseł i przyzębia.
Zgryz otwarty – zęby wcale nie stykają się ze sobą. Wada utrudnia w żuciu pokarmu, a także w odpowiedniej wymowie – zwłaszcza spółgłosek przedniojęzykowo zębowych (t, d, s, z, dz, c, n, ł). Zgryz otwarty powoduje wydłużenie twarzy i niedorozwój szczęki.
Stłoczenia zębów – występują wtedy, gdy zęby są zbyt duże w stosunku do zębodołów. Wyrastają poobracane lub w nieodpowiednich położeniach, w wyniku braku przestrzeni w jamie ustnej.
Zęby odseparowane – pomiędzy zębami pojawiają się widoczne odstępy, powodowane nadmiarem miejsca w szczęce.
Jak leczyć wady zgryzu? Kiedy zalecany jest ortodonta?
Leczenie wady zgryzu zwykle rozpoczyna się od momentu wyrżnięcia zębów stałych, czyli około 11 roku życia, choć ortodonci zalecają zadbanie o właściwy zgryz w każdym wieku. Szczęki dzieci są znacznie bardziej plastyczne, niż szczęki osób dorosłych, ze względu na to leczenie jest prostsze i zmniejsza się ryzyko bólu lub powikłań, jednak korekcja zębów jest dostępna dla każdego.
Rodzaje aparatów na zęby
Aparaty na zęby dzielą się na stałe — przyklejane do zębów specjalistycznym klejem oraz ruchome — możliwe do samodzielnego zdejmowania. Aparaty ruchome są częściej stosowane u dzieci, niż u dorosłych.
Aparat tradycyjny, metalowy — siłą, która koryguje wadę, jest w tym przypadku łuk połączony z metalowymi zamkami, które przykleja się do poszczególnych zębów i mocuje przy użyciu ligatur ortodontycznych. Dla uatrakcyjnienia, szczególnie dla młodszych pacjentów, istnieje możliwość wyboru różnych kolorów ligatur. Dla dbających o większą estetykę dostępne są warianty z zamkami ceramicznymi, porcelanowymi, szafirowymi lub kryształowymi, które są niewidoczne na tle zębów. Sprawdzają się zwłaszcza u posiadaczy białych zębów.
Aparat lingwalny — mocowany jest odwrotnie niż ten tradycyjny, bo od środka jamy ustnej. Projektowane są dla każdego pacjenta indywidualnie i usuwają dyskomfort związany z noszeniem aparatu na zębach, bo ten jest niewidoczny. Minusem tego aparatu jest początkowa trudność wyraźnego mówienia.
Aparat samoligaturujący — ten model aparatu ortodontycznego wyróżnia się od innych budową. Łuk ortodontyczny przytrzymuje zestaw klapek, dzięki czemu drut jest ruchomy, a korekcja wady zgryzu trwa krócej.
Aparat Clear Aligner — to przezroczysta nakładka na zęby dopasowywana indywidualnie, która jest świetnym rozwiązaniem dla osób, które cenią estetykę. Aparat jest praktycznie niewidoczny, a dzięki temu, że można go zdjąć samodzielnie, jest łatwy w utrzymaniu higieny.
Ile kosztuje aparat na zęby?
Koszty aparatów ortodontycznych są określane na podstawie wybranego modelu. Najmniej pieniędzy pochłoną te tradycyjne. W ich przypadku ceny za jeden łuk rozpoczynają się od 1200 złotych. Nowsze rozwiązania, bardziej komfortowe – niemetalowe czy przezroczyste — wymagają większego nakładu. Ich ceny wahają się od 3 do 6 tysięcy. Koszt najdroższych aparatów lingwalnych może dochodzić nawet do 8 tysięcy zł. Aparaty ortodontyczne są też dostępne w formie kredytu. W koszt leczenia trzeba także wliczyć koszty wizyt kontrolnych, których ilość jest oparta o czas leczenia. Leczenie ortodontyczne może być finansowane przez NFZ dla dzieci poniżej 12 roku życia i tylko w przypadku aparatów ruchomych.
Jak dbać o aparat na zęby?
Dbałość o jamę ustną w trakcie noszenia aparatu ma ogromne znaczenie. Aparat może początkowo wywoływać dyskomfort, ze względu na to, że znacznie łatwiej przyklejają się do niego resztki jedzenia. Należy myć zęby po każdym posiłku i zrezygnować z pokarmów, które mogą pozostawać na zamkach i powodować ich odczepienie. Z kolei twarde produkty mogą trwale uszkodzić aparat.